Çoban Yıldızı manasındaki “Çolpan” Abdülhamid Süleyman’ın lakap ve şöhret adıdır,kendisi zengin bir tüccarın oğludur. 1897’de Andican’da doğmuş, medrese tahsilinden sonra Rusça öğrenmiş, Moskova’da edebiyat ve sanat akademisinde de tahsil görmüştür. Türk tarihine genç yaşlarda merak sarmış ve sonra “Türk Yurdu” gibi Türkçülük neşriyatını takip etmiştir.[i]
Çolpan başta şiir olmak üzere hikâye, roman, tiyatro, tercüme sahalarında eser vermiş,ayrıca makale ve tenkit yazıları yazmıştır. Devrin diğer Türkistanlı Cedidcileri gibi o da Osmanlı Türk, Azeri ve Kazan-Tatar Türk edebiyatlarını takip ediyor, Türkistan halk şiirleriyle birlikte klasik eserleri ve Tevfik Fikret , Cenap Şahabettin, Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Mehmet Akif Ersoy gibi yazarlarımızı okuyordu.[ii]Özbek şiirinin en millî şairi olarak anılan Çolpan Türk İstiklal Savaşı’nı destekleyen şiir de yazmış, Anadolu’da istiklal mücadelesi veren Türk askerine“Tufan” adlı şiiri ile seslenmiştir. “Ey İnönü, ey Sakarya, ey istiklal erleri;Misak-ı Millî alınana kadar durmadan ileri.” diyerek başlayan şiir ve diğer milliyetçi şiirlerden dolayı Çolpan zaman zaman sorgulanmış ve hapis cezaları almıştır.
Sekiz defa tutuklanan Çolpan Stalin vahşetini tatmış ve en sonunda bir yıl işkence gördükten sonra 4 Ekim 1938 tarihinde Taşkent’te kurşuna dizilerek şehit edilmiştir. Suçu Türk milliyetçisi olmasıydı ve halkının Sovyetleştirilmesine karşı çıkmasıydı. O Sovyet rejimi tarafından vatan haini olarak ilan edilmiştir. Ne ilginçtir ki ölüm kararı da şehit edildikten bir gün sonra çıkmıştı. Onun da birçok aydının kurşuna dizildiği, öldürüldüğü ailelerine bildirilmemiş, nerede oldukları açıklanmadan, ömür boyu maden ocaklarında çalışma cezasına çarptırıldıklarına dair söylentiler çıkarılarak ailelerinin umutları ile alay edilmiştir.[iii]Seneler sonra Çolpan’ın kız kardeşi (1958) ve eşi (1968) Sovyet yönetimine dilekçe ile Çolpan’ın akıbetini nihayet sorarlar.
[i] Zeki Velidi Togan, Türkili (Türkistan) ve YakınTarihi, 1942, s. 568.
[ii] Dr. Hüseyin Özbay, Çolpan’ın Şiirleri, TürkKültürünü Araştırma Enstitüsü, 1994, s. 16.
[iii] Prof. Dr. Ahmet Buran, Kurşunlanan Türkoloji,Akçağ, 2016, s. 359.