YSK, USULSÜZLÜK OLDUĞUNU BELİRLEYİP İSTANUL SEÇİMLERİNİ İPTAL ETTİ
Kurul, iptali sandık kurulu başkanlarının kanuni zorunluluğa rağmen kamu görevlilerinden belirlenmemesi ve sayım döküm cetvellerindeki usulsüzlüğe, yani imzasız olmalarına dayandırdı. MHP'den yapılan açıklamada, iptal kararının memnuniyetle karşılandığı bildirildi.
EVİN GÖKTAŞ
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 31 Mart'ta yapılan Mahallî İdareler Genel Seçimlerinin ardından İstanbul seçim sonuçlarıyla ilgili AK Partinin olağanüstü itirazını kabul ederek, seçimin yenilenmesini kararlaştırdı.
YSK, İstanbul'la ilgili kritik kararını 6 Mayıs 2019 Pazartesi günü verdi. YSK, usulsüzlük olduğunu belirleyip İstanbul’da seçimlerin yeniden yapılmasına hükmetti. CHP'nin adayı Ekrem İmamoğlu'nun mazbatasının iptaline de karar veren YSK, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Seçimlerinin 23 Haziran'da tekrarlanması kararlaştırıldı. Tarihî kararı 7'ye 4 oy çokluğu ile alan YSK, Büyükçekmece ve Maltepe itirazlarını ise reddetti.
YSK, iptali sandık kurulu başkanlarının kanuni zorunluluğa rağmen kamu görevlilerinden belirlenmemesi ve sayım döküm cetvellerindeki usulsüzlüğe, yani imzasız olmalarına dayandırdı.
Kısa kararda, AK Partinin İstanbul seçimlerinin iptalini ve yenilenmesini istediği hatırlatılarak, şöyle denildi:
"Bir kısım sandık kurullarının, ilçe seçim kurullarınca kanuna aykırı oluşturulması ve bu hususun da seçim sonucuna müessir olması nedeniyle, 31 Mart 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin iptaliyle yenilenmesine, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Mazbatasının iptaline, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçiminin 23 Haziran 2019 tarihinde yapılmasına, kanuna aykırı sandık kurulu görevlendirmelerini yapan ilçe seçim kurulu başkan ve üyeleri ile seçim müdürleri ve diğer sorumlular hakkında suç duyurusunda bulunulmasına, oy çokluğuyla karar verilmiştir."
YSK'nin kararını, sandık kurulu başkan ve üyelerinin kanunun açık hükmüne rağmen kamu görevlisi olmaması nedeniyle aldı. AK Partinin itirazları sonucu, 225 sandık kurulu başkanı ile 3 bin 500 sandık kurulu üyesinin kanunun açık hükmüne rağmen kamu görevlisi olmadığı, bu sandıklarda kullanılan oyların da aradaki farkı etkiler nitelikte olduğu sonucuna varıldı.
Bu arada Milliyetçi Hareket Partisinden (MHP) yapılan açıklamada, iptal kararının memnuniyetle karşılandığı bildirildi.
İptal kararı ile ilk açıklama, AK Partinin YSK Temsilcisi Recep Özel tarafından yapıldı. "İstanbul seçimleri yenileniyor. Hayırlı olsun." ifadeleriyle paylaşımda bulunan Özel, seçimin tarihinin 23 Haziran 2019 Pazar olduğunu duyurdu.
YSK’den iptale ilişkin ilk resmî açıklama gece saatlerinde yapıldı. YSK Başkanı Sadi Güven, bina çıkışında açıklamada bulundu. Güven, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinin yenilenmesi kararı ile ilgili olarak, “Yargı süreci sona erdi. YSK 11 yüksek mahkeme üyesiyle ve tam sayıyla yaptığı toplantı sonucunda kararlarını verdi. Bu kararları da size yazılı olarak ilettik. Söyleyeceklerim bu kadar.” diye konuştu. Güven yaptığı bu kısa açıklamanın ardından soru almadan aracına binerek YSK’den ayrıldı.
YALNIZCA BÜYÜKŞEHİR İÇİN OY KULLANILACAK
YSK'nin kararına göre, yeniden yapılacak seçimde, seçmenler yalnızca İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı için oy kullanacak. İl Genel Meclisi üyeleri ile ilçe seçimleri için oy verilmeyecek. 31 Mart 2019’da yapılan seçime katılan siyasi partiler bu seçime de katılabilecek. Siyasi partiler mevcut adayları dışında aday gösteremeyecek ancak ölüm, istifa gibi nedenlerle yeniden meydana gelecek boşluk durumunda ilgili seçim kurullarının belirleyeceği tarihe kadar yeni bir aday ismi sunabilecek. Birleşik oy pusulalarının basımında 31 Mart 2019’da yapılan seçim için uygulanan esaslar aynen uygulanacak. Yenilecek seçimde, 31 Mart 2019’daki seçimler için güncelleştirilmiş ve kesinleşmiş sandık seçmen listeleri tekrar kullanılacak. 18 yaşını dolduranlar listeye eklenecek. Seçimde, 31 Mart'taki seçmen listeleri kullanılacak.
YSK'DE KARAR GÜNÜ ÖNEMLİ GELİŞMELER YAŞANDI
Tüm gözlerin çevrildiği YSK, 6 Mayıs Pazartesi günü 31 Mart Seçimlerindeki İstanbul sonuçlarına ilişkin itirazlarla ile ilgili son sözü söylemek için toplandı. Toplantıdan kararlar da çıkmaya başladı. Toplantıdan çıkan ilk karar AK Partinin yaptığı "KHK’lilerin oy kullanması ile ilgili" itiraza ilişkin oldu. YSK, AK Parti'nin "KHK ile ihraç edilen kişilerin oy kullanmaması gerektiği" yönündeki ek müracaatı reddetti. Kurul, AKP ve MHP’nin yaptığı onlarca itirazı tek tek karara bağlayacaktı.
Sosyal medyada YSK ile ilgili kışkırtıcı ve provokatif paylaşımlardan dolayı Ankara Emniyeti, YSK binası çevresindeki güvenlik tedbirlerini artırdı. YSK binasının önünde nöbet tutan polislere ek olarak çevik kuvvet ekibi sevk edildi.
MHP LİDERİ BAHÇELİ, BAŞKANLIK DİVANINI TOPLADI
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, YSK'nin kararının ardından partisinin başkanlık divanını topladı. Toplantıda, YSK tarafından alınan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin yenileme kararı her yönüyle değerlendirildi. Toplantından sonra yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
"Milliyetçi Hareket Partisi Başkanlık Divanı bu akşam saat 20:45 itibarıyla yaptığı toplantıda Yüksek Seçim Kurulunun İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinin yenilenmesine ilişkin verdiği kararı değerlendirmiştir. YSK’nin gerekçeli kararının açıklanmasını müteakip geniş kapsamlı değerlendirme yapılacak olmakla birlikte, aşağıdaki açıklamanın yapılması uygun görülmüştür.
1 - Milliyetçi Hareket Partisi; Yüksek Seçim Kurulunun, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin yenilenmesine ilişkin kararını saygı ile karşılamaktadır. Ülkemizin yararına olduğunu düşündüğümüz bu kararın ter türlü tartışmaya son vermesi memnuniyet vericidir.
2- YSK’nin seçimi yenileme kararı gereğince İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı’nın mazbatası geri alınacağından, mazbata tartışması da ortadan kalkacaktır.
3- Seçimin yenilenmesi kararı ve mazbatanın geri alınması ile birlikte, belediye hizmetlerinin aksamadan yürütülmesi için 23 Haziran 2019 tarihinde yapılacak seçimin sonuçlanmasına kadar ilgili mevzuat uyarınca İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı’nın belirlenmesi gerekecektir.
4- YSK kararına, toplumun her kesiminin saygılı olması demokrasi ve hukukun üstünlüğünün bir gereğidir. Bu Karar karşında, hiç kimsenin Türkiye’yi kaosa, kargaşaya, krize sürüklemeye kalkmaması, bu yöndeki girişimlerin güvenlik güçlerince engellenmesi gerekmektedir.
5- Milliyetçi Hareket Partisi; yenilenme kararı verilen seçimde cumhur ittifakının başarısı için tüm teşkilat birimleri ile her türlü gayretin içerisinde olacaktır.
6- 23 Haziran 2019 tarihinde yapılacak olan İstanbul seçimlerinin ülkemize, milletimize ve İstanbul halkına hayırlı olmasını diliyoruz."
MHP, 23 HAZİRAN SEÇİMLERİ İÇİN İSTANBUL’A ÇIKARTMA YAPTI
İstanbul’daki seçim çalışmalarının MHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Semih Yalçın’ın koordinatörlüğünde yapılması kararlaştırıldı. YSK'nin kararı ile yenilecek olan İstanbul seçimi için MHP'nin tüm Anadolu teşkilatları İstanbul'a taşındı. Ayrıca hemşehrilerini etkilemek amacıyla öncelikle İstanbul'da en kalabalık nüfusu oluşturan Sivas, Kastamonu, Ordu, Giresun gibi illerden başlayarak hem vekiller hem teşkilatlar 23 Haziran’a kadar seçim çalışmasına katılacak. İstanbul'da hemşehri dernek ve kahveleri tek tek ziyaret edilecek. 23 Haziran’a kadar İstanbul’da herkes hemşehrisinin kapısını tek tek çalacak ve cumhur ittifakının adayı Binali Yıldırım için oy isteyecek.
MHP Genel Başkanı Bahçeli de, İstanbul’da nüfus yoğunluğuna göre il başkanları ile gruplar hâlinde genel merkezde toplantılar gerçekleştirdi. İl başkanlarından tüm güçleriyle İstanbul’da hemşehrileriyle buluşmaları, bire bir markaj yapmaları istenecek. İstanbul’da öncelikle hemşehri dernekleri ve kahvehanelerde görüşmeler yapılacak. Kanaat önderleri, hemşehri gruplarının içindeki etkili isimlerle özel görüşmeler yapılacak.
YSK, İPTAL KARARININ GEREKÇESİNİ 16 GÜN SONRA AÇIKLADI
YSK, 6 Mayıs 2019 Pazartesi gün verdiği iptal kararının gerekçisini 16 gün sonra yani 22 Mayıs 2019 Çarşamba günü açıkladı.
YSK, iptali sandık kurulu başkanlarının kanuni zorunluluğa rağmen kamu görevlilerinden belirlenmemesi ve sayım döküm cetvellerindeki usulsüzlüğe, yani imzasız olmalarına dayandırdı.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin iptaline karar veren 7 üyenin 212 sayfalık gerekçesinde, AK Partinin itirazları, seçim sürecinde verilen ara kararlar ve tespitlere yer verildi.
Gerekçeli kararda, "İstanbul genelinde, sayım döküm cetveli olmayan veya imzasız olmakla esasen yok hükmünde 108 sandıktaki oy kullanan seçmen sayısının 30 bin 281 olduğuna" işaret edilerek, "seçim sonucunun belirlenmesinde en önemli unsurlardan biri olan sayım döküm cetvellerinin 108 sandıkta düzenlenmemiş olmasının, bu sandıklardaki seçim sonucunun güvenilirliğini ciddi biçimde zedelediği" belirtildi.
Kararda, "754 sandıkta sandık kurulu başkanlarının yasal zorunluluğa uyulmaksızın kamu görevlisi olmayan kişiler arasından belirlendiğinin görüldüğü" bildirilerek, "Kanuna aykırılık oluşturan bu belirlemenin neden yapıldığı ilçe seçim kurulları tarafından izah edilememiştir." denildi.
"Oy farkının 13 bin 729 olması nedeniyle, 754 sandıkta sandık kurulu başkanlarının kanun hükmüne aykırı olarak belirlenmesi ve bu şekilde oluşan sandık kurullarının yaptıkları seçim iş ve işlemlerine itibar edilemeyecek olmasının, seçimin neticesine müessir görüldüğü" vurgulanan kararda, "sandık kurulu başkanlarının kanuna aykırı belirlenmesiyle ilgili YSK'nin daha önceden vermiş olduğu emsal oluşturacak içtihadı bulunmadığı" ifade edildi.
YSK'nin gerekçeli kararında, tüm tespitler ve hukuki durum karşısında, İstanbul İli genelinde, 754 sandıkta sandık kurulu başkanlarının yasal zorunluluğa uyulmaksızın kamu görevlisi olmayan kişiler arasından belirlendiğinin görüldüğü belirtilerek, "Kanuna aykırılık oluşturan bu belirlemenin neden yapıldığı ilçe seçim kurulları tarafından izah edilememiştir." görüşüne yer verildi.
Kanun Hükmünde Kararnameler ile kamu görevinden çıkarılan kişilerden, 6’sı sandık kurulu başkanı, 3'ünün sandık kurulu kamu görevlisi üyesi olarak görevlendirildiği ifade edilen kararda şunlar kaydedildi:
"Sandık kurulu başkanlarının geniş yetki ve görevleri, seçimin güvenilirliğini sağlamak için getirilen şekil şartlarına uyulmaması ve siyasi partilerle sandık kurulu başkanları listelerinin paylaşılmaması suretiyle siyasi partilerin etkili bir itiraz yolu kullanamadıkları dikkate alındığında, sandık kurulu başkanlarının kanun hükmüne aykırı olarak belirlendiği 754 adet sandıkta oy kullanan seçmen sayısının, 212 bin 276 ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminde Cumhuriyet Halk Partisi Adayı ile Adalet ve Kalkınma Partisi Adayı arasındaki oy farkının 13.729 olması nedeniyle, 754 sandıkta sandık kurulu başkanlarının kanun hükmüne aykırı olarak belirlenmesi ve bu şekilde oluşan sandık kurullarının yaptıkları seçim iş ve işlemlerine itibar edilemeyecek olması, sonuca müessir olay ve haller kapsamında değerlendirilerek seçimin neticesine müessir görülmüştür."
Kanun hükümleri uyarınca bir seçimin sayım ve döküm sonucunun sağlıklı olarak alınabilmesinin, kanuna uygun olarak sayım ve döküm yapılması, bu sayım ve dökümün sayım döküm cetvellerine işlenmesiyle mümkün olabildiği vurgulanan kararda, kanun hükümleri uyarınca sandık sonucunu tespit eden sandık sonuç tutanağının da ancak sayım döküm cetveli sonucuna göre düzenlenebileceği kaydedildi.
Usülüne uygun olarak düzenlenmeyen bir sayım döküm cetveli olmadan parti veya adayların aldığı oyların doğru tespit edildiğinden ve sandık sonuç tutanağına parti veya adayın aldığı oyların doğru olarak geçirilmiş olduğundan bahsedilemeyeceği belirtildi.
Seçim sonucunun belirlenmesinde en önemli unsurlardan olan sayım döküm cetvellerinin bu önemleri uyarınca ilçe seçim kurullarınca sandık sonuç tutanağı ile birlikte teslim alındığı ve taranarak, gerekli kontrolleri yapabilmeleri için siyasi partilerle de sisteme tarandığı anda paylaşıldığı hatırlatılan kararda, şu tespitler yapıldı:
"İstanbul İli genelinde, 18 adet sandıkta sayım döküm cetvelinin hiç bulunmadığı, 90 adet sandıkta ise sayım döküm cetvellerinde sandık kurulu imzalarının bulunmadığı görülmüştür. Sayım döküm cetveli olmayan veya imzasız olmakla esasen yok hükmünde olan 108 adet sandıktaki oy kullanan seçmen sayısı 30 bin 281'dir.
Seçim sonucunun belirlenmesinde en önemli unsurlardan biri olan sayım döküm cetvellerinin 108 sandıkta düzenlenmemiş olması, bu sandıklardaki seçim sonucunun güvenilirliğini ciddi biçimde zedelemektedir. Sayım döküm cetvellerindeki bu eksiklik, tek başına seçim sonucuna müessir olmamakla birlikte, sandık kurulu başkanlarının kanuna aykırı biçimde belirlenmesi ile birlikte değerlendirilmiştir.
Ayrıca ara kararımız uyarınca itiraz dilekçesi ve ekleri üzerinde ilçe seçim kurullarınca yapılan incelemeler sonucunda, 377 adet kısıtlının oy kullandığı, 6 sandıkta ölü olan kişilerin yerine oy kullanıldığı, 41 sandıkta ceza infaz kurumunda bulunan tutuklu ve taksirli suçlardan hükümlülerin yerine oy kullanıldığı, 58 sandıkta ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin yerine oy kullanıldığı, 224 adet zihinsel engeli nedeniyle kısıtlı olan kişinin oy kullandığı tespit edilmiştir. Bu şekilde oy kullanma hakkı olmamasına karşın oy kullandığı tespit edilen kişi sayısının 706 olduğu görülmüştür. Tüm bu nedenlerle sonuca etkili sayıdaki sandıkta, sandık kurulu başkanlarının kanun hükümlerine aykırı olarak görevlendirilmesi ve kanuna aykırı şekilde oluşan sandık kurullarının yaptığı seçim iş ve işlemlerine itibar edilmesinin mümkün bulunmaması hususu ile bir bütün olarak değerlendirilen yukarıda izah edilen diğer kanuna aykırılık ve usulsüzlükler, seçimin güvenilirliğini ortadan kaldıran ve seçim sonucuna müessir olay ve haller kapsamında görülmüş, bu nedenle seçimin iptali ve yenilenmesine karar verilmesi gerekmiştir."