CUMHURBAŞKANLIĞIHÜKÛMET SİSTEMİ TARTIŞMALARI: MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ TÜRK MİLLETİNDEN VEGÜÇLÜ DEVLETTEN YANADIR
Doç. Dr.Serkan Kekevi
DüzceÜniversitesi
AkçakocaBey Siyasal Bilgiler Fakültesi
Uluslararasıİlişkiler Bölümü
Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi, Türksiyasetinde ve Türkiye’nin demokrasi yolculuğunda yeni bir aşama olmuştur.Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Türkiye’nin 15 Temmuz darbe girişimi ilesarsıldığı dönemde istikrarın ve güçlü yönetimin şekillenmesi ve Türkiye’ninbir daha böyle badirelerle karşı karşıya kalmaması için elini taşın altınakoymuştur. MHP Genel Başkanı Dr. Devlet Bahçeli “Önce ülkem ve milletim, sonra partim ve ben!” anlayışı ile Türkiyeyönelik içten ve dıştan gelen tehditlerin bertaraf edilmesi için en hızlı şekildeinisiyatif almıştır. Prof. Dr. Semih Yalçın’ın da belirttiği gibi MHP GenelBaşkanı Dr. Devlet Bahçeli Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP’nin önüneiki seçenek koymuştur. Bu çerçevede ya parlamenter sistem yeniden etkin biryapıya kavuşturulmalıydı ya da 2007 yılındaki Anayasa değişikliği sonucundaBaşkanlık sistemine yaklaşan ancak hukuken ve fiilen arızalı bu sistemindüzeltilmesi yönünde çözüm üretilmeliydi. Bu bakımdan Dr. Devlet Bahçeli 11Ekim 2016 tarihinde MHP Grup Toplantısında var olan durumun yarattığı arızaya “…Cumhurbaşkanı, millet tarafından seçildiğigerekçesiyle fiillî başkanlık sistemini dayatmakta, Anayasa’yı açıkça ihlaletmekte, görevinin sınırlarından tüm eleştirilere rağmen taşmaktadır. ”Anayasa’nın104. maddesinde Cumhurbaşkanı’nın görev ve yetkileri, 105. maddesinde desorumluluk ve sorumsuzluk hâlleri düzenlenmiştir…” sözleriyle dikkatçekmişti. Aynı zamanda böyle bir fiilî durumu Türkiye’nin siyaseten ve hukuken taşıyamayacağınadikkat çekmiştir. MHP’nin sorumlu siyaseti sayesinde Anaysa değişikliğitartışmaları ve çalışmaları başlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti AnayasasındaDeğişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin TBMM’de görüşülüp kabul edilmesindensonra Dr. Devlet Bahçeli 22 Ocak 2017 tarihli;
“…Milliyetçi Hareket Partisi devlet vemillet bekasını güçlendirmek, güvenceye almak, aynı zamanda millî uzlaşmaruhuyla sistem krizini büyüten fiilî açmazı bitirmek amacıyla, yüklendiği tarihîgörevi gönül huzuruyla ifa etmiş ve üstüne düşeni yapmıştır…Bütün yıkıcıpropaganda ve saldırılara rağmen, MHP milletvekilleri Anayasa değişikliğineolumlu oy kullanarak Türkiye’nin önünü açmışlardır…İstek ve arayışımız millîhuzur ve kardeşliğin tesisi, istikrar ve güvenliğin temin vetahkimidir...Bildik mahfiller aracılığıyla, sosyal medya başta olmak üzere, herzemin ve sahada telkin ve tahrik altına alınmaya çalışılan milletvekillerimizdava adamlığının ve dik duruşun ne demek olduğunu dosta düşmanaispatlamışlardır…” açıklamasıyla MHP’nin tarihî süreçte oynadığı tarihî rolü notetmiştir. Ardından Dr. Devlet Bahçeli 7 Şubat 2017 tarihinde MHP Grup ToplantısındaMHP’nin Cumhurbaşkanlığı sistemine hangi saiklerle destek verdiğini şuifadeleriyle detaylı bir şekilde izah etmiştir.
“…Bu kararımızın altında yatan üç kritikdönemeç vardır. İlk olarak, 21 Ekim 2007 tarihinde Anayasa değişikliğireferandumuyla Cumhurbaşkanı’nın halk tarafından seçilmesine kararverilmesidir. Bu yolu açanlar 367 tıkacının fail ve fanatik tetikçileridir. Bunaneden olanlar TBMM’de Cumhurbaşkanı’nın seçilmesine direnip ülkeyi erken seçimegötüren CHP’nin başını çektiği kaos çetesidir. Ve o tarihlerde TBMM’dekitıkanmışlığı açan, demokrasinin çarkını döndüren de Milliyetçi Hareket Partisiolmuştur…Bu tarihi duruş ve irademizden dolayı bizi eleştirenlerin alayı birdenbugün yine karşımızdadır. İkinci olarak, 10 Ağustos 2014’te yapılanCumhurbaşkanı seçimidir. İlk kez bir Cumhurbaşkanı millet tarafından doğrudandoğruya belirlenmiş, yeni ve zorlu bir dönemin rotası çizilmiştir. Ve ne kadaritiraz edip ne denli karşı çıksak da siyasi güç ilişkisinden doğan fiilî durumülke yönetimini tepeden tırnağa sarsmış ve sarmıştır. Sayın Erdoğan, bizatihive aracısız millet tarafından seçildiğinden hareketle, alışılmış ve sembolikbir Cumhurbaşkanı olmayacağını defalarca dile getirmiştir. Bu durum yenişartları ve farklı bir yönetim yapısını meydana çıkarmıştır. Her fırsattaCumhurbaşkanı’nın anayasal sınırlarından taşmaması gerektiğini vurgulamamızherhangi bir cevap bulmamış, Türkiye adı konmamış, yani fiilen uygulananpartili Cumhurbaşkanlığı sistemine zoraki de olsa dümen kırmıştır. Kaldı ki, Sayın Cumhurbaşkanı sistemin fiilendeğiştiğini 14 Ağustos 2015 tarihinde Rize’de ilan etmiştir. Bir yandamilletten direkt yetki alan bir iktidar partisi ve başbakan, diğer yanda yinemilletin doğrudan seçtiği Cumhurbaşkanı Türkiye’nin ikili siyasi ve yönetimyapısını ortaya çıkarmıştır…Üçüncü ve en önemlisi olarak, 15 Temmuz FETÖ darbekalkışmasının toplumsal ve siyasal alana yüklediği mecburi durum muhasebesi vetarihî sorumluluklardır. Siyasetin kulvarı 15 Temmuzla birlikte değişmiş,siyasi aktör ve kurumların hanesine yeni ve ertelenemez mükellefiyetleryazılmıştır.FETÖ darbe teşebbüsü milattır; tavrımız, tarzımız, siyasetimizinüslup ve mesajları bu ihanetin öncesi ve sonrasıyla elbette aynı olmayacaktır…”
Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sisteminin kabuledilmesinin ardından Dr. Devlet Bahçeli sistemin işlerlik kazanması içingerekli düzenlemelerin yapılması sürecinde de MHP konunun takipçisi olacağınıifade etmiştir. Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sisteminin Türk siyasetine iki temel yenilikgetirmiştir. Birincisi yürütmedeki iki başlılığın giderilmesi ve yürütmeyetkileri bir bütün halinde cumhurbaşkanına verilmesidir. İkincisi ise koalisyonlardöneminin sona ermesidir. Bu meyanda Cumhurbaşkanlığı seçiminde 50+1 gerekliolduğu için eğer ki bu orana tek başına ulaşılamama durumu varsa seçimleregirmeden evvel orta ve uzun vadede işbirliklerinin yapılmasının yoluaçılmıştır. Bu sayede kırılgan koalisyonlar yerine anlaşmaya dayalı ittifaklardönemi başlamıştır. Aynı zamanda bu modelin parlamento seçimlerine deuygulanabilmesinin yolu 13 Mart 2018 kabul tarih ve 7102 sayılı Kanun ileaçılmıştır. Böylece koalisyon kurulacak ise seçim öncesinde ve ittifaklararacılığı ile daha sağlam temellere oturması sağlanmıştır. Bu bağlamda MHP yenisistemin işlerliği hususunda elinden gelen her katkıyı vermiştir. Ayrıca CumhurbaşkanlığıHükûmet Sisteminin kurumsallaştırılması ve 50+1 modelinin devamlılığınınsağlanması MHP’nin özellikle dikkat ettiği konular olmuştur.
Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi işlerlikkazandıktan sonra zaman zaman sistemin değişmesine yönelik ya da yüzde 50+1 şartınınesnetilmesi; söz gelimi yüzde 40 gibi düzeye düşürülmesi tartışmaları yapılmışve yapılmaktadır. 2019 yılında AK Parti merkez yürütme kurulu toplantısında EskiBakan Faruk Çelik, Cumhurbaşkanlığı seçiminde yüzde 40 üzeri bir orana yönelikdüzenleme olması fikrini dile getirmiştir. Çelik’in bu açıklamalarından sonra CumhurbaşkanıRecep Tayyip Erdoğan “Partimizindüşüncesi değildir. 50 + 1 zaten bizim milletimizin onayına sunduğumuz vemilletimizin de onayladığı bir sistemdir. Bu konuda tartışma yaratacakaçıklamalar yapmayın.” uyarısında bulunmuştur. Bu tartışmalar başlayıncamedya çevreleri Recep Tayyip Erdoğan’ın MHP’yi taşımak istemediği MHP’ninsiyaseten yük olduğu türünden analizler yapılmıştır. Özellikle MHP nedeniyleAdalet ve Kalkınma Partisinin “Kürt seçmeni” kaybettiği şeklinde yorumlar gündemiişgal etmeye başlamıştır. Tabii bu yorumların pek çoğunun esasen sığ, Türkiye’ninsiyasi ve toplumsal kodlarındaki gerçekleri maniple ederek siyaset dizaynımantığına dayalı olduğu Cumhur İttifakının 14 Mayıs 2023 seçimlerindekibaşarısı ile anlaşılmıştır. MHP’nin kimi çevrelerce “beklenmeyen, istenmeyen,arzu edilmeyen” başarısı MHP’nin hiçbir surette yük değil Cumhur İttifakınınbaşarısının mimarı ve ittifakın taşıyıcı kolonu olduğu gerçeğini de apaçıkortaya koymuştur. MHP Genel Başkanı Dr. Devlet Bahçeli’nin seçimler sonrasındayaptığı “…Milliyetçi Hareket PartisiTürkiye genelinde çok ciddi bir başarıya ulaşmış; hain, haif ve hasmane kuşatmayarılmıştır. Aleyhimize kurgulanan algı operasyonları bozguna uğratılmıştır. Bütün oyunlar egemenliğin sahibi azizmilletimiz tarafından bozulmuştur…” ifadeleriyle sözde siyasettasarımcılarının MHP’ye dönük fikir ve eylemlerinin çöküşünü ilan etmiştir.Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemine dair 2019 yılındaki tartışmaların birbenzeri 2023 yılında yine bir seçim sonrası yeniden başlamıştır. Bu sefertartışma Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti cenahından gelmiştir.Cumhurbaşkanı’nın “…Mevcutta 50+1mecburiyeti partileri yanlış yollara sevk ediyor. Kimin eli kimin cebinde bellideğil. Yok altılı, yok on altılı masa… Bundan sonra kim bilir daha neler çıkar?Ama oy sayısı itibarıyla ‘En fazla oyu alan aday seçilir.’ denildiği zamanseçim hızlıca tamamlanır...” sözlerinin ardından Adalet Bakanı Yılmaz Tunç;
“Sayın Cumhurbaşkanı’mızın da özellikleeleştiriler karşısında ifade ettiği 50+1 meselesinde takdir Türkiye BüyükMillet Meclisinindir. Yeni Anayasa hedefi doğrultusunda bunların hepsikonuşulup tartışılabilir ve Mecliste bunlar bir mutabakat çerçevesindeolabilecek hususlar. Bu mutabakat sağlandığında tabii ki önemli olan Türkiye’yidemokratik, sivil, kuşatıcı yeni bir Anayasa’ya kavuşturmak.” açıklamasıylakonuyu Anayasa değişikliğine tahvil etmiştir. Diğer taraftan yazılı ve görselbasın mecralarında mesele yine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKPartinin MHP’siz bir yönetim ihtiyacı üzerinden analiz edilmeye başlamıştır. Bugelişmelerden mütevellit Türkiye’nin ana gündem maddesinin artık hükûmetsistemi olmadığı ve bu tip tartışmaların Türkiye’nin enerjisini boşa harcamakolduğunu bilen MHP Genel Başkanı Dr. Devlet Bahçeli mezkûr tartışmalara hemenmüdahil olmuş 21 Kasım 2023 tarihinde MHP Grup Toplantısı’ndaki şuaçıklamalarıyla meselenin önünü net bir biçimde kesmiştir:
“…Millî iradenin takdir ve tercihiyle kabuledilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin üzerine gölge düşürmek, bilhassa"ucube sistem, tek adam rejimi" iddialarıyla çamur atmak yalnızcahaksızlık değil bizatihi milletimize saldırıdır. Devlet hayatında çatlak seslerdinmiş, karar alma süreçleri seriye bağlanmış, kuvvetler ayrımı billurlaşmış,çok başlılık devri kapanmış, bürokratik oligarşinin suyu kesilmiştir. Yenisistemin gerekli, yeterli siyasi, stratejik ve fikrî demlenme süreci devametmekte olup kurum ve kurallarıyla olgunlaşması, ilke ve esaslarıyla oturmasıTürk ve Türkiye Yüzyılı’nın güvencesi olacaktır. Cumhurbaşkanlığı HükûmetSistemi gelip geçici bir heves değildir. Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi işibitince buruşturulup bir köşeye atılacak tek kullanımlık konjoktürel reçete hiçdeğildir. Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi Türkiye Cumhuriyeti'nin istikbalhaysiyeti, millî bekasının habitatı; Türk milletinin huzur, barış ve kardeşlikiradesinin temel harcıdır. Elbette Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sisteminin aksayan,tekleyen ve arıza sinyali veren yönleri varsa mutabakatla ele alınıpdüzeltilmelidir. Bu da son derece doğal ve doğru bir seçenektir…”
MHP fiiliyattan doğan bir arızanıngiderilmesinde elini taşın altına koymuş ve Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sisteminedestek vermiştir. Sadece bununla yetinmemiş sistemin kurumsallaşması yönünde deolağanüstü çaba sarf etmiş ve 2021 yılında 100 maddelik Anayasa teklifini devakit kaybetmeden hazırlayıp AK Parti tarafına sunmuştur. MHP her bakımdanCumhurbaşkanlığı Hükûmet Sisteminin sorunsuz işlemesini sağlamak için gerekligirişimleri her platformda yapmaktadır. MHP’nin amacı Türkiye’nin yeniden kısırtartışmalara girmesi değildir. Türkiye Yüzyılı’nın yalnızca slogan olarak kalmamasıve istikrarlı yönetim ile Türk milliyetçiliğinden güç alan politikalar vasıtasıylabölgesinde ve dünyada sözü daha çok geçen bir Türkiye’yi inşa etmek Türkmilliyetçilerinin Türk Asrı ufkunun yansımasıdır. Çalışmamızı Prof. Dr. SemihYalçın’ın 29.11.2020 tarihli şu değerlendirmeleri ile sonlandıralım;
“…İttifak, çok amaçlı ve uzun vadeli siyasihedefleri barındırıyor. Türkiye'nin dış politikada güçlü duruşunun hayatiönemi, 2023 ve sonrasındaki hatta bütün 21. yüzyılı ihata eden lider ülkehedefleri, Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sisteminin kâmilen yerleşmesi, iç ve dıştehditler karşısında Türk milletinin birlik ve bütünlük ihtiyacı, Cumhurİttifakını daha değerli ve gerekli kılıyor… Genel Başkan’ımız Sayın DevletBahçeli'nin ifade ettiği gibi 'Cumhur İttifakı siyaseti pazarlık üzerine inşaetmemiştir. Cumhur İttifakı al-ver süreciyle kurulmamıştır.' Cumhurİttifakı'nın ortak paydası mevki-makam hırsı değil, Türk milletinin tarihî vedokunulmaz haklarıdır…”
Kaynakça
“Bahçeli:Erdoğan’ın yüzde 50+1 tespiti tutarlı ve anlamlıdır”, TRT Haber, 21.11.2023,https://www.trthaber.com/haber/gundem/bahceli-erdoganin-yuzde-501-tespiti-tutarli-ve-anlamlidir-814450.html,(24.12.2023, çevrim içi).
“Bahçeli'denCumhurbaşkanı Erdoğan'a yanıt: 'Bu sistemin demokratik meşruiyet temeli50+1'dir'”, Euronews, 21.11.2023,https://tr.euronews.com/2023/11/21/bahceliden-cumhurbaskani-erdogana-yanit-bu-sistemin-demokratik-mesruiyet-temeli-501dir,(24.12.2023, çevrim içi).
“Erdoğan “Yüzde 50+1 şartı değişmeli” dedi,dört yıllık tartışma yeniden başladı”, Medyascope,20.11.2023,https://medyascope.tv/2023/11/20/erdogan-yuzde-501-sarti-degismeli-dedi-dort-yillik-tartisma-yeniden-basladi/, (24.12.2023, çevrim içi).
“Erdoğan’dan yüzde 40 ile cumhurbaşkanıseçilmesi önerisine yanıt: Milleti yorar”, Politikyol,01.10.2019, https://www.politikyol.com/erdogandan-yuzde-40-ile-cumhurbaskani-secilmesi-onerisine-yanit-milleti-yorar/,(24.12.2023, çevrim içi).
Ayşe Sayın,“MHP'nin 100 maddelik anayasa önerisinde neler var?”, BBC Türkçe, 04.05.2021, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56979692,(24.12.2023, Çevrim içi)
Ayşe Sayın,“Yüzde 50+1 tartışması: Erdoğan tavır mı değiştirdi?”, BBC Türkçe, 04.11.2019,https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49929493/, (24.12.2023, çevrim içi).
Buket Güven, “MHP'li Semih Yalçın: Cumhurİttifakı'nın ortak paydası Türk milletinin dokunulmaz haklarıdır”, Anadolu Ajansı, 29.11.2020,https://www.aa.com.tr/tr/politika/mhpli-semih-yalcin-cumhur-ittifakinin-ortak-paydasi-turk-milletinin-dokunulmaz-haklaridir/2059482,(24.12.2023, çevrim içi).
E.Semih Yalçın,Cumhuriyet’in Üçüncü Evresi: Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemine Geçişte MHPLideri Devlet Bahçeli’nin Rolü, DevletDergisi, 20.03.2019,http://devlet.com.tr/makaleler/y354-CUMHURIYETIN_UCUNCU_EVRESI_CUMHURBASKANLIGI_HUKUMET_SISTEMINE_GECISTE_MHP_LIDERI_DEVLET_BAHCELININ_ROLU.html,(24.12.2023, Çevrim içi).
Esin Işık; SevalOcak, “Bahçeli: Hatırlatırım ki Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nden dönüşveya sapış olmayacaktır”, Anadolu Ajansı,24.10.2023, https://www.aa.com.tr/tr/politika/bahceli-hatirlatirim-ki-cumhurbaskanligi-hukumet-sisteminden-donus-veya-sapis-olmayacaktir/3030885,(24.12.2023, çevrim içi).
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180316-28.htm,(24.12.2023, çevrim içi).
MHP, Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı SayınDevlet Bahçeli’nin TBMM Grup Toplantısında Yaptıkları Konuşma 11 Ekim 2016,https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4136/index.html,(24.12.2023, çevrim içi).
MHP, Milliyetçi Hareket Partisi Genel BaşkanıSayın Devlet Bahçeli’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşmametni, 22 Ocak 2017,https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4204/index.html,(24.12.2023, çevrim içi).
MHP, Milliyetçi Hareket Partisi Genel BaşkanıSayın Devlet Bahçeli’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşmametni, 7 Şubat 2017,https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4207/index.html,(24.12.2023, çevrim içi).
MHP, Milliyetçi Hareket Partisi GenelBaşkanıSayın Devlet Bahçeli’nin, “14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ve 28’inci DönemMilletvekilliği Genel Seçimlerinin Sonuçlarıyla” ilgili yayımladıkları yazılıbasın açıklaması, 15 Mayıs 2023,https://www.mhp.org.tr/htmldocs/mhp/5192/mhp/Milliyetci_Hareket_Partisi_Genel_Baskani_Sayin_Devlet_Bahceli__nin___14_Mayis_Cumhurbaskanligi_ve_28__inci_Donem_Milletvekill.html,(24.12.2023, çevrim içi).
MHP, Milliyetçi Hareket Partisi Genel BaşkanıSayın Devlet Bahçeli’nin TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma, 21Kasım 2023, https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/5251/index.html,(24.12.2023, çevrim içi).
Murat Yetkin,“Erdoğan yüzde 50+1’den vazgeçiyor: MHP mi, ömür boyu başkanlık mı?”, Yetkin Report, 201.11.2023,https://yetkinreport.com/2023/11/20/erdogan-yuzde-501den-vazgeciyor-mhp-mi-omur-boyu-baskanlik-mi/,(24.12.2023, çevrim içi).
Murat Yetkin,“Yüzde 40 şifreleri: Erdoğan’ın MHP’siz iktidar sancısı”, Yetkin Report,https://yetkinreport.com/2019/10/02/yuzde-40-sifreleri-erdoganin-mhpsiz-iktidar-sancisi/,(24.12.2023, çevrim içi).
Tuana Çiftçi, “Siyasette 50+1 tartışması”, NTV, 22.11.2023,https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/siyasette-501-tartismasi,g4ta3PZKRUWEGq3jdmjNHQ/ZLoMfJovVEKX22TSm8JI5Q,(24.12.2023, çevrim içi).