SONDÖNEMDE İHRACATIMIZDA YAŞANAN GELİŞMELER VE İHRACATTA 2028 VİZYONU
Tacettin Alper AY
Günümüzdeihracat mal ve hizmetlerin bir ülkeden bir ülkeye taşınarak ihraççı ülkeyedöviz girişinden daha çok anlam kazanmıştır. Zira, COVID-19 salgını veRusya-Ukrayna Savaşı tedarik kanallarını beklenmedik ölçüde etkilemişihracatçılar yeni pazarlar arayışına girmişlerdir. Bu bağlamda, ihracatçılarınen önemli yardımcısı devlet organizasyonudur. İhracatçının önünü açamayan,finansman, pazar arayışı ve yenilikçi fikirler çerçevesinde destek sağlayamayandevletler yeni dünya düzeninde atılım yapamayacak, milli gelirleri istenendüzeyde artmamakla birlikte cari dengede sıkıntılar yaşayacaklardır.
Bunoktada, Türkiye 2019 yılında yürürlüğe giren ve Cumhurbaşkanlığı HükümetSisteminin ilk kalkınma planı olan 11.Kalkınma Planında ihracat dayalıistikrarlı bir büyüme modeli, ihracat odaklı dönüşüm amaçlarıyla önündeki 5yılın ihracatta atılım yılları olacağını belirtmiştir. Öyle ki, 2019 yılındaihracat yapan firma sayısı 84.394 iken Türkiye İhracatçılar Meclisinin sonverilerine göre 2023 yılında 103.810’a yükselmiştir. Ayrıca 180,4 milyardolarlık 2019 ihracatımız 2022 yılında 254,2 milyar dolara yükselmiştir[1].Özellikle dünyada yaşanan gelişmelere paralel, 11. Kalkınma Planı temelalınarak hazırlanan İhracat Ana Planı uyarınca 2022 yılında yenilenen vesadeleşen mal, hizmet ve e-ihracat sektörlerindeki destek düzenlemeleri deönümüzde dönemde ihracatçı firma sayısını ve ihracat miktarını artıracaktır.
Hedefülke-hedef sektör yaklaşımı, uzak ülkeler stratejisi, ihracatta dijitaluygulamaların yaygınlaştırılması, ticaret diplomasi kanallarının genişletilerekbirçok ülkeyle serbest ticaret anlaşması imzalanması, ihracat süreçlerininblokzincire eklemlenmesi sürecinde ilk fazın tamamlanması gibi stratejikatılımlar bu dönemin öne çıkan girişimleri olmuştur. Özellikle 11.KalkınmaPlanında belirlenen niceliksel hedeflerinde tutturulması ihracatımızın geleceğiiçin son derece sevindiricidir.
12.Kalkınma Planı dönemi içine gireceğimiz zamandiliminde ülkemiz için kuşkusuz en önemli gelişme milletimizin oylarıyla CumhurbaşkanımızSn. Recep Tayyip Erdoğan’ın 28 Mayıs’ta tekrar Cumhurbaşkanı seçilmesininardından Türk ve Türkiye yüzyılının başlamış olmasıdır. Cumhurbaşkanımızın açıkladığıyeni kabinesinde Prof. Dr. Ömer Bolat Ticaret Bakanı olarak göreve başlamıştır.Sn. Bakan göreve atandığında ilk iş olarak iç piyasayı bozucu ikinci elotomotiv satışlarıyla ilgili düzenlemeleri hayata geçirmesinin ardından,Türkiye Yüzyılının itici gücü olacak olan ihracat sektöründe yapacaklarıdüzenlemeleri Bakanlıktaki Ankara muhabirleriyle yaptığı kahvaltıda açıklamışve Bakanlığın 2028 Vizyon Belgesine konu olacak olan dış ticaretle ilgili hedefve amaçlardan bahsetmiştir. Bu amaç ve hedefler kısaca[2];
· Malihracatının 400 milyar, hizmetler ihracatının ise 200 milyar dolaraçıkarılması. Bu bağlamda, 2028 hedefi olarak Türkiye’nin küresel malihracatından aldığı payın % 1,2’ye, küresel hizmet ihracatından aldığı payınise % 2,1’e yükseltilmesi.
· Yurt dışımüteahhitlik sektörümüz 50 yılda 133 ülkede 480 milyar dolarlık proje yaptı.Dünyada müteahhitlik hizmetlerinde yüzde 5 paya sahibiz. 2023’te 20 milyardolarlık proje hedefimiz vardır. Bugüne kadar 11 bin 800 projeye ulaşılmıştır.2028’e kadar 600 milyar dolarlık proje stokuna ulaşılması.
· Yüksek veorta yüksek teknolojili ürün ihracatının payının % 50’ye yükseltilmesi.
· KOBİ’lerinihracattaki payının % 40’a çıkarılması.
· Türkiyee-ihracat platformu ve e-kolay ihracat platformu gibi kanallarla e-ihracatıntoplam ihracattaki payının % 10’a çıkarılması.
· 1 milyardoların üzerinde ihracat gerçekleştiren il sayısının 40’a, 5 milyar dolarınüzerinde ihracat gerçekleştiren il sayısının 15’e, 10 milyar doların üzerindeihracat gerçekleştiren il sayısının ise 10’a yükseltilmesi.
· AB ileyakın ve orta vadede “Gümrük Birliği’nin güncellenmesi” görüşmelerininbaşlaması.
· İhracattaİslam ülkelerinin payının % 26’dan % 30’a çıkarılması.
· Serbestbölge sayısının 25’e çıkarılması ve bölgelerin yüksek teknolojili ürünihracatının artırılması.
· Üretici,sanayici, çiftçinin ithalat baskısına ve haksız rekabete karşı daha etkin birşekilde korunması.
· e-ticaretsektöründe haksız rekabet ve tekelleşmenin önüne geçilerek rekabetçi birpiyasanın oluşturulması.
· Gıdaperakendeciliği ve otomotiv sektörü denetimlerinde etkinliğin artırılması içinözel ekiplerin oluşturulması, sebze ve meyve ticaretinde kayıt dışılığınsonlandırılması.
· “Güvensizürüne sıfır tolerans” prensibiyle %1.7’ye düşen tüketici ürünlerindekigüvensizlik oranının daha da aşağıya çekilmesi.
· HelalAkreditasyon Kurumu’nun daha da geliştirilerek, helal ürün kapsamındaki üretimtesisi sayısının 1.500’ün üzerine çıkarılması.
· Ticaret,Sanayi ve Deniz Ticaret Odaları, Ticaret Borsaları, Esnaf-Sanatkâr Odaları veKooperatiflerle yakın irtibat ve işbirliği ile mesleki düzenlemeleringeliştirilmesi.
· Esnaf veticaret erbabına verilen hibe desteklerine devam edilerek, KOOP-DES, KOOPBİSgibi programların etkinliğinin arttırılması.
Türk veTürkiye yüzyılı başlamışken; 11.Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program,Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı ve ilgili Bakanlık tarafından hazırlananmaster planlar ve strateji belgelerinde hedeflenen rakamların üstüne çıkılmasıTürkiye’nin 2028 yılı için 400 milyar dolar ihracat hedefini geçeceğini veSn.Bakan’ın belirttiği diğer hedeflerin de gerçekleşeceğini göstermektedir. Sonuçolarak, Türkiye’de seçimlerin tamamlanmasıyla birlikte siyasi istikrarın devamıihracatta yeni bir atılım dönemine girileceğini, bu dönemde özellikle yüksekteknolojili ürün ihracatı ve ihracatta kilogram başına değeri artıracaknitelikte çalışmalarında meyvesini vermesiyle ihracatta dünyada 29.sıradan kısavadede ilk 20 içerisine gireceğimizi düşünmekteyim.