Soğuk Savaş yıllarında Arnavutluk sosyalist ideolojiyle yönetilen bir ülkeydi. Değişmez lideri Enver Hoca’ydı. O yılları hatırlayanlar, Arnavutluk’un Yugoslavya’nın tersine dış dünyaya kapalı yapısını ve “kendi kendine yeterli olma” politikasını bilirler. 1990’lı yıllardan sonra Arnavutluk demokrasi ile tanışıp kapılarını dış dünyaya açtığında Batılılar gördükleri manzara karşısında şaşkına döndüler.
İki buçuk milyon nüfusu olan bir ülkede altı yüz bin sığınak inşa edilmişti. Bütün köylerin kasabaların şehirlerin etrafına, içine iki insanın girip ateş edebileceği yarım küre şeklindeki beton sığınaklardan, büyük topları barındırabilecek korunaklar inşa edilmiş, ülkenin her yanı tahkimat ile doldurulmuştu. İki kişilik sığınaklar için harcanan parayla bir ev yapılabileceği söyleniyordu. Binlerce ton beton, sığınaklar için kullanılırken, asfalt yol hiç yok seviyesindeydi.
O yıllarda Arnavutlar için hayatın tek gerçeği vardı, o da: “Amerikan istilasına karşı hazırlıklı olmak.” Üstelik onların tek dostu Çin, dünyanın öteki ucundaydı ve böyle bir istila anında yardıma gelmesi neredeyse imkânsızdı. O hâlde kendilerini savunabilmek için ellerinden ne geliyorsa yapmalıydılar. Arnavutlar bu yüzden bütün kazançlarını bu sığınaklara yatırmıştı. Enver Hoca ise, yarattığı düşman sayesinde ülkesini kırk bir yıl aralıksız yönetmişti. Onun iktidarı uğruna Avrupa’nın ortasındaki bir devlet yaklaşık elli yıl ilkel toplumlar gibi yaşadı. Hem de yüzde yetmişi Müslüman olan bir ülkede, resmen ateist olarak...