-Yakın zamana kadar propaganda ortamında 1915 Ermeni toplu göç (tehcir) ve sözde soykırım olayları gündeme getirildi, tartışıldı.
-Osmanlı Arşivi’nde bulunan 1915 tarihli Türklerin toplu göç haritası, saklanan gerçekleri gözler önüne seriyor.
-Harita Doğu Anadolu vilayetlerinden göç ederek Anadolu içlerine gelen 1 milyonu aşkın Türk’ün yerleşim yerlerini gösteriyor. Aynı zamanda Rus işgali altında kalan bölgelerde de can güvenliği olmadığı gerçeği haritaya yansıyor.
-Osmanlı Muhacirler Müdürlüğü’nün bu tarihî harita, Osmanlı Arşivinde bulunuyor.
1980’li yılların başları idi. İstanbul Zeytinburnu Kız Meslek Lisesindeki tarih öğretmenliğinden arta kalan boş bir vaktimde Osmanlı Arşivi’ne uğradım. Rutin olarak sürdürdüğüm belge tarama çalışmaları esnasında tarihî haritalar tasnifi içinde yer alan 234 No.lu Aşiretler ve Muhacirler Umum Müdürlüğü’nün hazırlamış olduğu göç ve yerleşim haritasının varlığını tespit ettim. İstek fişini yazdım. Ertesi gün rulo karton içinde harita önüme kondu. Hemen karton kılıfı açtım. Soluk sarı renkli kartona çizilen haritanın açılması ile birlikte masa üzerine yayılıp paramparça olması bir oldu. Çünkü çizildiği tarihten sonra geçen zaman içinde nemden ve sıcaktan haritanın kartonu dayanma gücünü kaybetmişti. Haritanın ilk görünüşü Anadolu’da yaşanan önemli bir olayı anlatıyor gibiydi. Üst kısmında “Mülteci sevk yolları iskân bölgelerinde yapımı gerçekleştirilen tesisleri gösterir tablodur.” yazısı vardı...