“Çok dilli çok kültürlü ortamlarda azınlık olarak yaşayan Balkan Türklerinin Türk kimlik ve kültürlerini koruyabilmeleri için Türkçe ana dili eğitimi ve öğretimi konusunda bilinçlendirilmesi ve kendilerine anayasal olarak verilen ana dilde eğitim haklarına sahip çıkmaları gerekmektedir.”
Balkan tarihinde ve coğrafyasında Türkler önemli bir rol üstlenmişlerdir. Balkanlar; Türkler açısından coğrafi, siyasi, ekonomik açıdan olduğu kadar tarihî ve kültürel yapı bakımından da çok önemlidir.
Balkanların Osmanlı Devleti tarafından fethedilmesiyle bölgede yeni ve parlak bir dönem başlamıştır. Yaklaşık beş yüz yıl süren bu hâkimiyet döneminde bölgenin sosyal, ekonomik ve kültürel yapısı büyük bir gelişme göstermiştir. Günümüze kadar ulaşan kültür mirasının büyük bir kısmı Osmanlı döneminde oluşmuştur.
Balkanlara yerleşen Türkler dillerini, dinlerini, kültürlerini yaşatmaya devam etmişler, bu topraklarda yaşayan çeşitli topluluklarla köklü bağlar kurarak bölgedeki Türk-Müslüman varlığını kalıcı hâle getirmişlerdir.
XIX. yüzyılda milliyetçilik akımları ve savaşlarla Osmanlı himayesindeki milletler ayrılmaya başlamış ve Balkan toprakları yavaş yavaş Osmanlı Devleti hâkimiyetinden çıkmıştır. Bu topraklarda yaşayan Türkler azınlık durumuna düşmüşlerdir.
Balkanlarda Türkçe eğitim, Türklerin bu bölgeye yerleşmesi ile başlamıştır. Bugün de Türkçe eğitim ve öğretim bu topraklarda devam etmektedir. Geçmişten bugüne kadar olan süreçte Türkçe eğitimde iniş çıkışlı bir tablo görülmektedir.
Günümüzde Makedonya, Kosova, Bosna-Hersek, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya ve Arnavutluk gibi Balkan ülkelerinde Türkçe eğitim ve öğretim yapılmaktadır. Bazı ülkelerde ilk ve ortaöğretimde Türkçe eğitim verilirken bazı ülkelerde sadece yükseköğretim düzeyinde Türkçe eğitim yapılmaktadır.
Balkan ülkelerinde ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde Türkçe eğitim ile ilgili sorunlar yaşanmaktadır. Bunlar; yerel yönetimden, eğitim kadrolarının yetersizliğinden, okul sayısının yetersizliğinden, okullarda okutulacak ders kitaplarının ve eğitim araç gereçlerinin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır.
Balkan ülkelerinde yaşayan Türkler, hem Türkçeyi hem de bulundukları ülkenin dilini konuşmaktadırlar. Yani bu bölgede yaşayan soydaşlarımız iki dillidir. İki dilli ortamlarda ana dili eğitimi ayrı bir önem taşımaktadır. Bölgedeki çocukların, dil eğitiminde farklı yöntem ve teknikler kullanılarak dil gelişimlerine katkı sağlanabilir.
Çok dilli, çok kültürlü ortamlarda azınlık olarak yaşayan Balkan Türklerinin Türk kimlik ve kültürlerini koruyabilmeleri için Türkçe ana dili eğitimi ve öğretimi konusunda bilinçlendirilmesi ve kendilerine anayasal olarak verilen ana dilde eğitim haklarına sahip çıkmaları gerekmektedir. Veliler çocuklarının yaşadıkları ülkede iletişim konusunda sıkıntı yaşamalarını istemedikleri için, bulundukları ülkenin dili ile eğitim yapılan okullara göndermektedirler. Bu durumda Türkçe Balkan ülkelerinde unutulmaya yüz tutacaktır.
Balkan ülkelerindeki Türkçe eğitimde program ve ders kitapları ile ilgili olarak iki ülkedeki uzmanlar bir araya gelmeli ve ortak çalışmalar yapmalıdır. Öğretmen kadrosu ile ilgili sıkıntılara yönelik olarak Türkiye ile iş birliği yapılmalı, değişim programları ile Türkiye’den öğretmenler gönderilmeli veya fakültelerin öğretmen yetiştiren bölümlerinde kontenjanlar arttırılmalıdır. Öğretmenlerin daha verimli olabilmesi için hizmet içi eğitime tabi tutulması gerekmektedir.
Ders araç gereçleriyle teknolojik öğretim materyallerinin Türkçe olarak hazırlanması, ortak projelerle Türkiye’nin bu araç gereçleri temin etmede destek sağlaması gerekmektedir.
Makedonya, Bosna-Hersek, Arnavutluk, Romanya ve Kosova’da Yunus Emre Türk Kültür Merkezleri yabancılara Türkçe eğitimi vermekte ve Türk kültürünü tanıtmaktadır. Ayrıca bölgede bulunan Türklere çeşitli etkinliklerle destek olmaktadır. Yunanistan ve Bulgaristan’da da Yunus Emre Türk Kültür Merkezi açma çalışmaları için girişimde bulunulmalı, Türk dili bu ülkelerde de öğretilmeli ve Türk nüfus Türkçe eğitimi konusunda desteklenmelidir.