15 Yıl Önce Bir Hakas Türk’ünün Tarsus’a Yolculuk Notları
Tarsus, Türkiye’nin tarihî mirasa ev sahipliği yapan en önemli yörelerden biri olan Mersin’in bir ilçesidir. Neolitik Dönem’den beri çeşitli insan gruplarına ev sahipliği yapan ve günümüzde resmî olarak toplam nüfusu yaklaşık 340 bin kişiyi bulan Tarsus aynı zamanda ilk Hristiyan tebliğci, yani misyoner Aziz Paul’un de doğduğu ve yaşadığı memleketidir. Okurlarımıza da bu sefer Eylül 2005’te bu güzide yöreye 4. Uluslararası Karacaoğlan Şelale Şiir Akşamlarına katılmak üzere yapmış olduğumuz seyahatle ilgili notları paylaşmak istedik. Bundan sonra bu yazıda paylaştığımız bütün bilgilerin 2005 yılında kaleme almış olduğumuz bu yolculuk notları kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini anımsatalım.
Ankara’dan Tarsus’a 21 Ağustos 2005 Çarşamba günü sabah erken ulaştıktan sonra Tarsus Belediyesi Zabıta ekibine ait 33 PE 178 plakalı araç ve görevli tarafından karşılandıktan sonra Mersin Oteli’ne yerleştirildik
Resmî istatistiğe göre 216 bin, gayriresmî bilgilere göre artık 400 bin kişiyi aşmış bir nüfusa sahip Tarsus şehri, 8 bin yıllık tarihî bir geçmişe sahip kadim bir şehir olup Adana’ya 38 km ve Mersin’e 27 km uzaklıkta kalmaktadır. Nüfus büyüklüğüne rağmen hâlen de ilçe statüsünden il statüsüne bir türlü geçemeyen bu bölgenin kültür, sanayi, turizm merkezi olarak kabul edilen bu ilçe aslında birçok sorunla boğuşmaktadır.
Tarsus’a ulaştıktan sonra aynı gün öğleden sonra etkinlik katılımcıları için şehir ve şehrin görülmesi değer yerlerince gezi düzenlendi. Gezi esnasında Tarsus Belediyesine ait Nusrat Mayın Gemisi (NMG) Müzesi ve Çanakkale Zaferi Kültür Parkı ziyaret edilmiştir. 1910’da Almanya’nın Kiel şehrinde Schift and Mase Hinenbau AS şirketi tarafından üretilip 1911’de ilk kez suya indirilen ve boyu 40 m, genişliği de 7,5 m olan ve bir anda 40 mayın taşıma kapasiteye sahip bulunan bu gemi döneminin en ileri teknolojik ürünlerdendi. Osmanlı donanmasına katılım yılı da 1914’tür, yani I. Dünya Savaşı. Bu geminin en büyük önemi, 1915 Çanakkale Savaşı’nda yıkılmaz imajına sahip İngiliz gemilerini batırmasından ve böylece Türk savunma hattının geçilmezliğinin pekiştirmesinden ileri gelmektedir. İkinci en önemli özelliği de bu müzede son derece güzel mühendislik ve görsel çözümlerle (geminin su yüzeyinde durması, geminin içinde konuyla ilgili 3 boyutlu panoramik odanın ve resim sergisinin tertiplenmesi) kurulan kompozisyonda yer alan bu Nusrat Mayın Gemisinin orijinalinin Tarsus’ta olması, Çanakkale’de ise bir maketinin bulunmasından kaynaklanmaktadır. Savaştan sonra sivil yük taşıma gemisi olarak hizmet etmeye başlayan NM gemisi 1989’da Mersin’de battı ve 10 yıl boyunca batık kaldı. Ardından kurtarıldıktan sonra sahibi tarafından Kızılay Mersin Şubesine hibe edilen bu gemi askerî yetkili mercilerden defalarca “onarılamaz” raporuna rağmen daha sonra onarılmaya başlanmış ve nihayet 18 Mart 2003 tarihinde müze olarak açılmıştır. Aynı gün Hz. Âdem’in oğlu Şit Peygamer’in, Lokman Hekim’in mekânlarının ve Abbasi hilafetlerinden Harun Reşid’in oğlu Halife Memun’un kabrinin ve Kadiriya Tarikatının Lideri Şeyh Muhammed Hasani’nin kabrinin bulunduğu Ulu Camii gezildi. Akşam 16.00’da etkinliğin katılımcıları Tarsus Belediye Başkanı tarafından makamında kabul edildi. Yerel medya mensuplarının hazır bulunduğu bu toplantı esnasında Tarsus Belediye Başkanı’na Uluslararası TÜRKSOY Teşkilatı yayınlarından örnekler ve TÜRKSOY broşürü takdim edildi. Akşam 19.15’te Berdan Nehri Şelalesi mevkiinde 4. Uluslararası Karacaoğlan Şelale Şiir Akşamları (21-24 Eylül 2005) başladı. Toplam 62 şair ve âşığın Türkiye’den (Tarsus, Elâzığ, İzmir, İstanbul, Sivas, Karabük, Yozgat, Ankara, Çorum, Denizli, Eskişehir, Gümüşhane, Kars vs.) ve Türklerin yaşadığı diğer ülkelerden (Azerbaycan, Kuzey Irak, Romanya, Bulgaristan, Kosova, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkmenistan, Kazakistan ve Hakas Cumhuriyeti) katıldığı bu etkinlikte yerel basın (gazeteler ve etkinliği canlı olarak nakleden Güney TV) mensuplarının yanı sıra TRT Int’in televizyon ve radyosu çekimler yürütmekteydi.
Etkinlikte Karacaoğlan Ödülleri takdim ve plaketler takdim edildi. Ayrıca katılımcılara Karacaoğlan heykelcikleri verildi.
Türkmenistan’dan katılan tanınmış Türkmen şairi Oraz Yağmur’un gelecek yıl (yani, 2006 yılı) doğumunun 400. yıl dönümü olacak Karacaoğlan’ın geniş çapta katılımın sağlanıp uluslararası düzeyde “Karacaoğlan Sevgi Yılı” düsturu çerçevesinde etkinlikle anılması gerektiğine ilişkin önerisi Şiir Akşamlarına katılanlar tarafından desteklendi ve ardından Türkiye Cumhuriyeti Turizm ve Kültür Bakanlığına teslim edilmek üzere konuyla ilgili olarak bir imza kampanyası başlatıldı.
Türkmen Şair Oraz Yağmur’un TÜRKSOY ile çok eskiye dayanan bir muhabbeti vardır, çünkü teşkilatımız onun kalemine ait iki kitap yayımlamıştır. Bunlar; Türk Dünyası Şiir Antolojisi (Türkmence, 2000) ve Yunus Emre “Sevelim, Sevilelim” (Türkmence, 2000). Bununla birlikte Oraz Yağmur’un belirttiğine göre “Bektaşi Veli” kitabı da TÜRKSOY tarafından Türkmence yayımlanacaktı, ancak bu gerçekleşmemiş. Kendisine TÜRKSOY’un son yayınlarından ve broşüründen takdim edilmiştir.
Aynı zamanda Türkçe Dergisi’nin sahibi olup Kosova Türk Yazarlar Derneği Başkanı, Kosova Ressamlar Birliği üyesi, Süleyman Brina Balkanlar Türk Kültürü Hizmet Ödülü Seçici Kurulu Başkanı Şair ve Yazar Zeynel Beksaç’la tanışıldı, kendisine TÜRKSOY’dan bahsedilip TÜRKSOY yayınlarından ve broşüründen verildi. Z. Beksaç, TÜRKSOY’un adının Balkanlar’da duyulduğunu ve önümüzdeki TÜRKSOY Ressamlar Buluşmalarından birine katılma olanağına sahip olabilmenin kendisi için bir onur olacağını belirtmiştir. Ayrıca kendisi, 2002’de Mersin’de düzenlenen TÜRKSOY Ressamlar Buluşmasına Makedonya’dan katılan Türk Ressam Gazanfer Bayram’ı da tanırmış.
Bununla birlikte etkinlikte Bulgaristan Türk Kültür Merkezi Başkanı, Merkez tarafından yayımlanan Kaynak dergisinin sahibi ve yazı işleri müdürü, aynı zamanda Uluslararası Azınlıklar Sorunu ve Kültürel İlişkiler Merkezi Başkanı Şair ve Yazar Sabri Alagöz ile tanışıldı, kendisine TÜRKSOY yayınlarından verildi.
Kıbrıs-Balkanlar-Avrasya Türk Edebiyatları Kurumu (KIBATEK) Başkanı, Feyyaz Sağlam’la ve Tarsus Belediye Başkanı Kültür ve Sanat Danışmanı Kudret Ünal’la tanışıldı, kendilerine yayımlarımızdan ve teşkilatımızı tanıtıcı broşürden takdim edilmiştir.
Bu etkinliğe TÜRKSOY teşkilatından katılan ve RF Hakas Cumhuriyeti adına davetli bulunan Timur B. Davletov tarafından Hakas Türklerine ait en az 3000 yıllık kadın yiğitlik destanı “Huban Arığ”dan küçük bir kesit okunmuştur. Anılan bu destanla ilgili çeviri çalışmaları devam etmekte olup “Huban Arığ” destanı TÜRKSOY tarafından 2006 yılında yayımlanmıştır.
Etkinlik katılımcıları tarafından bu tür etkinliklerinin yalnızca Türkiye değil, Türk dünyası çağında önemli etkiler doğurduğunun altını çizen konuşmalar yapıldı.
23 Eylül’de gece yarısı saat 00.30’da Tarsus’tan Ankara’ya hareket edildi.